GORINCHEM Naomi van Lieshout (38) uit Gorinchem is met veel enthousiasme en inzet contactclown. Als clown Tomtie bezoekt zij mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking of met dementie, met wie ze contact maakt om ervoor te zorgen dat iemand éven uit het moment gaat. Een mooi beroep, vindt Naomi.
door Eline Lohman
Een contactclown is een speciale vorm van clownerie voor mensen met dementie en mensen met een beperking. Al vanaf haar tiende heeft Naomi de droom om contactclown te worden. Die droom komt voort uit ervaringen die zij zelf gehad heeft met Cliniclowns. ,,Als kind heb ik vroeger veel in het ziekenhuis gelegen vanwege darmklachten, toen ik een jaar of negen of tien was. Ik lag in het Sophia Kinderziekenhuis en toen mochten ouders niet bij de kinderen blijven. De Cliniclowns haalden mij toen heel erg uit het moment - ik was éven geen ziek kind en dat was heel bijzonder. Daardoor werd mijn tijd in het ziekenhuis draaglijker. Daarna heb ik altijd geroepen dat ik contactclown wilde worden. Het zaadje daarvoor is geplant in de tijd waarin ik in het ziekenhuis lag. Ik weet zelf hoe het is om ziek te zijn en hoe belangrijk het is dat je dan gezien wordt door een clown.”
OPLEIDING CLOWNERIE
Het bijzondere is dat Naomi de Cliniclown ontmoet heeft die 25 jaar geleden aan haar bed stond. Daardoor ging het balletje pas echt rollen. Ze liep een keer mee met deze clown en besloot een opleiding clownerie te volgen, waarbij Naomi de basis leerde van het clown zijn. Ook al benadrukt Naomi dat je als contactclown geen rol speelt maar jezelf bent op een net andere manier, passie voor theater heeft zij zeker. ,,Ik ben een echt theatermens en heb ook als vrijwilliger meegeholpen in Het Toltheater. Theater vormt de rode draad in mijn leven; ik vind het heerlijk om te spelen als amateur. Dat zit in mijn bloed. Mede door mijn tijd bij Het Toltheater dacht ik: ‘daar wil ik meer mee’.”
Tomtie is chill, een beetje nonchalant. ‘Het is allemaal wel prima’, dat gevoel
Inmiddels noemt ze zich clown Tomtie wanneer ze als contactclown aan het werk is, wat ze overigens doet met twee andere contactclowns die Naomi kent van haar opleiding. ,,Het is een lichte uitvergroting van mezelf”, vertelt Naomi over clown Tomtie. ,,Tomtie is chill, een beetje nonchalant. ‘Het is allemaal wel prima’, dat gevoel. Maar ik haal natuurlijk wel geintjes uit als clown! Een clown wordt altijd gezien als wat simpel en ‘gewoon leuk’, maar je kunt zoveel meer betekenen. Je kunt iemand echt even meenemen in een andere wereld. Een contactclown leeft in het nu, niet in het verleden en laat iemand aan wat anders denken. Vaak kopieer ik wat andere mensen doen, om vertrouwd te worden met die persoon.”
Daarbij neemt Naomi geregeld een ukelele ter hand, want muziek maakt een wezenlijk onderdeel uit van het werk als contactclown, legt zij uit. ,,Zo maak je gemakkelijk contact en het is nog een handzaam instrument ook. Ik vind het heerlijk om iemand een glimlach te bezorgen. Soms duurt het even voordat je contact hebt met iemand, maar als ik een twinkeling in de ogen zie, dan is dat voor mij al magie. Daar doe je het voor. En soms moeten mensen gewoon keihard lachen, ook leuk. Ik bereid niets voor, maar probeer een situatie in te schatten en aan te voelen. Ook neem ik de tijd, je moet namelijk niets willen forceren.”
IETS MET THEATER HEBBEN
Humor hoef je als contactclown niet perse te hebben, vertelt Naomi. ,,De meesten hebben wel een achtergrond in de zorg, maar je hoeft niet perse grappig te zijn. Wel denk ik dat je iets met theater moet hebben als je contactclown wil worden. Zodra ik mijn pak aantrek en mijn rode neus opzet, word en voel ik me Tomtie. Maar ik ben altijd mezelf, ik doe me niet anders voor dan ik ben. En ja, als contactclown moet je wel openstaan om contact te kunnen maken. Maar in principe kan iedereen de opleiding doen. Mijn tip is wel: begin net als ik bij de basis.”
We willen dat ons werk echt onderdeel wordt van de zorg
Geregeld worden contactclowns ingezet als onderdeel van de zorg en niet meer als ‘gewone’ activiteit en dat vindt Naomi een prachtige ontwikkeling. ,,Ik heb eens meegemaakt dat een meisje vooral veel rondrende. Daar ga ik dan gewoon achteraan rennen. Even later ging ik zitten om ukelele te spelen en dat meisje kwam ineens op mijn schoot zitten, zaten we samen liedjes te spelen. Dat hadden de begeleiders nog nooit meegemaakt. Daar willen wij als contactclowns ook naartoe: dat ons werk echt onderdeel wordt van de zorg. Zeker met de toenemende druk op het zorgpersoneel. Op een aantal locaties kom ik regelmatig terug, maar ik merk dat het best moeilijk is om als contactclown in de zorg aan de slag te zijn.”
DROOM
Veel mensen kennen een contactclown nog niet, merkt de Gorcumse. ,,Geregeld moet ik mensen uitleggen wat ik doe. Eerst moeten ze vaak keihard lachen als ik vertel dat ik contactclown ben, maar als ik uitleg wat ik precies doe, dan is daar veel interesse voor. Dat geldt ook voor zorgpersoneel. Ik geef namelijk workshops clownerie aan deze doelgroep en als zorgmedewerkers zich ervan bewust worden wat een contactclown kan betekenen voor iemand, dan is dat erg leerzaam voor deze doelgroep want je kunt die kennis inzetten in je werk. Sowieso kun je de wereld van de clown overal toepassen. Ik ben blij dat ik de stap gezet heb om contactclown te worden. Het heeft even geduurd om te komen waar ik nu ben, maar als je wil, dan kun je echt wel iets bereiken. Er zijn altijd mogelijkheden om je droom waar te maken!”
